Şifreleme projeleri yönetişiminin yeni paradigması: Vakıf modeli zorluklarla karşı karşıya, şirket yapısı yükseliyor

On bir yıl önce, Ethereum Vakfı İsviçre'de kuruldu ve şifreleme projeleri yönetiminde bir öncülük yaptı. Daha sonraki "Binlerce zincir bir arada" döneminde, vakıf modeli Layer1 projelerinin standart yapılandırması haline geldi ve merkeziyetsizlik, kâr amacı gütmemek ve topluluğa hizmet etme temel ilkeleri ile bir dönem blok zinciri projeleri yönetiminin altın standardı olarak görüldü.

Ancak, son zamanlarda sektör içinde vakıf modeli ile ilgili tartışmalar tekrar alevlenmiş durumda, bu idealize edilmiş yapının gerçekteki sıkıntıları giderek belirginleşiyor, vakfın parlaklığı hızla solmaya başlıyor.

İdeal ve Gerçek Arasındaki Fark: Vakıf Modelinin Zorlukları

İdeal olarak, vakfın, projenin başlangıç aşamasından otonom yönetime geçişinde önemli bir köprü olması gerektiği düşünülmektedir. Ancak birçok projenin olgunluk ve ölçeklenme aşamalarına girmesiyle, bu mekanizma yapısal sorunları ortaya çıkarmaya başladı. İçsel çatışmalar, kaynak dağılımındaki sorunlar, topluluk katılımında azalma gibi problemler giderek belirginleşiyor ve giderek daha fazla proje vakfı, gerçek operasyonlarda yönetim dengesizliği ile karşılaşmaktadır.

Bazı tanınmış projelerin vakıfları tartışmalara düşmüştür. Bir Layer2 projesinin vakfı, topluluğun izni olmadan büyük miktarda token kullanarak ciddi bir karşıtlık yaratmıştır; bir başka DeFi projesinin vakfı, token'ları uygunsuz bir şekilde kaldıracı kullanarak likidasyon krizi ve token fiyatlarında düşüşe neden olmuştur; hatta Ethereum vakfı bile, yüksek fiyatlardan nakit çıkarmak ve verimsizlik gibi sorunlar nedeniyle defalarca sorgulanmıştır.

Güç yapısı açısından, erken dönemlerde bir projede vakfın kurucu ekip ile arasındaki güç mücadelesi uzun süreli bir iç savaşa neden oldu, bu sadece token çıkarım sürecini geciktirmekle kalmadı, aynı zamanda yatırımcıların dava açmasına da yol açtı. Benzer bir durum, başka bir tanınmış halka açık blok zinciri projesinde de yaşandı; vakıf, kurucuları dışlamakla suçlandı ve kritik yönetişim meselelerinde etkisiz kaldı.

Bu vakalar, mevcut bazı vakıfların, yönetişim süreçlerinin şeffaf olmaması, güç yapıların belirsizliği, fon yönetimi ve risk kontrolünün zayıf olması, ayrıca topluluk katılımı ve geri bildirim mekanizmalarının yetersizliği gibi sorunlarla karşı karşıya olduğunu yansıtmaktadır. Düzenleyici ortamın daha dostane hale gelmesi ve sektördeki hızlı değişim bağlamında, vakıfların rolü ve yönetişim modeli yeniden gözden geçirilip yükseltilmesi gerekmektedir.

Gizli Fayda Ağı ve Token Performansı

Şifreleme projelerinin gerçek işletiminde, vakıf ile geliştirme şirketinin rol dağılımı giderek sabit bir model haline gelmiştir: Vakıf, yönetim koordinasyonu, fon yönetimi ve ekosistem desteği ile sorumludur, teknik geliştirme ise genellikle bağımsız geliştirme şirketleri tarafından üstlenilmektedir. Ancak, bunun arkasında karmaşık bir çıkar ilişkileri ağı olabilir.

Sektör uzmanlarına göre, bazı Kuzey Amerika projelerinin arkasında avukatlar ve geleneksel uyum danışmanlarından oluşan profesyonelleşmiş bir "vakıf yapılandırma ekibi" oluşmuştur. Bu ekip, projelere standartlaştırılmış "geliştirme şirketi + vakıf" şablonları sunarak, uyumlu token dağıtımı, yönetim yapısının tasarımı gibi konularda yardımcı olmakta ve airdrop kuralları, ekosistem fonu yönlendirmeleri gibi kritik kararlara derinlemesine katılmaktadır.

Ancak, bu yöneticiler genellikle projenin temel üyeleri değildir; yüksek yıllık maaşlarla vakıf yönetiminde isimlerini bulundururlar. Ürün geliştirmeye derinlemesine katılmadıkları halde, gerçek bir "uygunluk veto hakkı"na sahiplerdir ve hatta kritik kaynakların dağıtımını etkileyebilirler.

Son dönemdeki vakıf aktiviteleri yüksek olan bazı kamu blok zinciri projelerini analiz ettiğimizde, bu projelerin token'larının son üç ay ile bir yıl arasında piyasa performanslarının genel olarak zayıf olduğunu gördük. Bu trendin genel piyasa düşüşünden de etkilendiği doğru, ancak yine de vakıf liderliğindeki modelin etkinliği konusunda soru işaretleri doğurdu.

Şirket Yapısının Yükselişi ve Vakfın Geleceği

Haberler, piyasa değerine göre ilk 200'de yer alan iki projenin bu yılın ikinci yarısında fon kuruluşu yapısını kaldırmayı ve doğrudan geliştirme şirketine entegre olmayı planladığını bildiriyor. Şifreleme projelerinin iki ana örgütsel biçimi olarak, vakıflar ve şirketler farklı yönlere odaklanıyor: vakıflar kar amacı gütmeyen, merkeziyetsiz ve ekosistem yönetimini vurgularken, şirketler verimlilik ve büyüme odaklıdır, iş geliştirme ve piyasa değerini artırmayı hedefler.

Bu arada, sektördeki tanınmış yatırım kuruluşları, geliştirme şirketi modelinin kaynakları daha hassas bir şekilde harekete geçirebileceğini, yetenekleri çekebileceğini ve değişikliklere hızlı bir şekilde yanıt verebileceğini belirtti. Şifreleme projelerinin ABD borsasında halka arz edilme eğiliminin artmasıyla birlikte, kripto ve hisse senedi arasındaki etkileşim etkisi artmakta, şirket merkezli yönetişim yapısının daha avantajlı olduğu görünmektedir.

Bu bağlamda, bazı vakıfların çıkışı sayımın başlamış gibi görünüyor. Ancak bu, vakıf modelinin tamamen ortadan kalkacağı anlamına gelmiyor; aksine, daha esnek ve etkili karma yönetim modellerinin ortaya çıkmasını sağlayabilir. Gelecekte, şifreleme projelerinin yönetim yapısı, farklı gelişim aşamaları ve düzenleyici ortamların ihtiyaçlarına uyum sağlamak için daha çeşitli hale gelebilir.